Το μεγάλο χωριό της Παναγίας «ΑΓΙΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ» (ΦΩΤΟ, ΒΙΝΤΕΟ)

Η Αγιάσος είναι χτισμένη στο εσωτερικό του νησιού στις πλαγιές του όρους «Όλυμπος» και αποτελεί έναν γνήσιο παραδοσιακό οικισμό στη Λέσβο, διατηρώντας αναλλοίωτα τα στοιχεία της παραδοσιακής της αρχιτεκτονικής.

Όταν βρεθεί κανείς εκεί αξίζει να επισκεφθεί την Παναγία της Αγιάσου, όπου θα βρει και τη γνωστή εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας, καθώς και να περιηγηθεί στον περίφημο Καστανιώνα του Ολύμπου, βιώνοντας μια ξεχωριστή εμπειρία και θαυμάζοντας την επιβλητικότητα της φύσης. Επίσης, η βλάστηση της περιοχής αποτελείται από εκτεταμένα δάση τραχείας πεύκης (pinus brutia) στα δυτικά του οικισμού. Είναι ο μοναδικός που αποτελεί σημαντική δασική έκταση πάνω στο νησί.

Αρκετά δημοφιλής είναι επίσης η «Γιορτή κάστανου», η οποία έχει καταφέρει να γίνει γνωστή σε όλο το νησί –και όχι μόνο– αποκτώντας φανατικούς οπαδούς, που περιμένουν την ημέρα εκείνη ως αφορμή για μια χειμερινή ορεινή απόδραση, μια βόλτα στα στενά της Αγιάσου αλλά και μια περιήγηση στα μονοπάτια του Καστανιώνα.

Λίγο πιο έξω από την Αγιάσο βρίσκεται το γραφικό χωριό του Ασωμάτου, όπου αξίζει μια στάση για περπάτημα στα σοκάκια του. Επίσης, μια όαση δροσιάς στην περιοχή αποτελούν οι Άγιοι Ανάργυροι, με το ομώνυμο ξωκλήσι, το ποτάμι, τα δέντρα και τα πλατάνια κάτω από τα οποία μπορείς να απολαύσεις τον καφέ ή το ούζο σου στο καφενεδάκι που βρίσκεται εκεί.

Εάν είσαι λάτρης της λαογραφικής τέχνης, η Αγιάσος αποτελεί το μεγαλύτερο κέντρο χειροτεχνικής παράδοσης του νησιού με μεγάλη ποικιλία υφαντών, ξυλόγλυπτων και κεραμικών.

Σκαρφαλωμένη στην πλαγιά του Ολύμπου, η Αγιάσος, ξεχωρίζει για την οργιαστική της βλάστηση, την αρχιτεκτονική και τις παραδοσιακές της τέχνες (κεραμική - ξυλογλυπτική). Βασικός πόλος έλξης, είναι το Προσκύνημα της Παναγίας με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας (4ος αιώνας μ.Χ.). Σύμφωνα με την παράδοση, το εικόνισμα της Παναγίας είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.

Το εικόνισμα μεταφέρθηκε στην περιοχή τα χρόνια της εικονομαχίας από ένα μοναχό και έγινε η αφορμή για να χτιστεί ένα μοναστήρι που αποτέλεσε τη βάση του οικισμού. Άλλωστε και το όνομα Αγιάσος προέρχεται σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή από το Αγία Σιών. 

Κάθε Δεκαπενταύγουστο συρρέουν στην Αγιάσο πλήθη προσκυνητών για να προσκυνήσουν την Παναγία. Στον αύλειο χώρο της εκκλησίας, λειτουργεί το Λαογραφικό Μουσείο με πολύτιμα έργα λαϊκής τέχνης και το Εκκλησιαστικό Μουσείο, (με ένα κομμάτι από το Τίμιο Ξύλο), ιερά λείψανα Αγίων και δημιουργήματα εκκλησιαστικής χειροτεχνίας.

Το χωριό είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός, και οι εσωτερικοί του δρόμοι είναι όλοι λιθόστρωτοι. Eδώ θα βρείτε πληθώρα υφαντών, ξυλόγλυπτων και κεραμικών, αφού η Αγιάσος αποτελεί το σημαντικότερο κέντρο χειροτεχνικής παράδοσης του νησιού.

Απολαύστε την όμορφη θέα του χωριού, από τον "Κήπο της Παναγίας", μια ολόδροση περιοχή στη σκιά ενός θεόρατου αιωνόβιου πλάτανου. Η κωμόπολη φημίζεται επίσης για την μεγάλη παράδοση της στο θέατρο (με φορέα το Αναγνωστήριο "Η Ανάπτυξη", που ιδρύθηκε το 1894 και διαθέτει θεατρική αίθουσα, βιβλιοθήκη και λαογραφικό μουσείο εδώ και αρκετές δεκαετίες) καθώς και για τα λαϊκά της δρώμενα, (όπως το καρναβάλι, που ξεχωρίζει για την έμμετρη σάτιρα του).

Ο ορεινός όγκος του Ολύμπου, που υψώνεται δίπλα στο χωριό έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 ως προστατευόμενη περιοχή ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. Ο περίπατος στον καστανιώνα της Αγιάσου είναι μια αξέχαστη εμπειρία και το καλοκαίρι που είναι καταπράσινος αλλά και το φθινόπωρο.

Η Αγιάσος φημίζεται επίσης για τα φρούτα που παράγει (μήλα, κεράσια, αχλάδια, καρύδια, κάστανα κ.λ.π.). Λίγα χιλιόμετρα έξω από την Αγιάσο, αξίζει να κάνετε μια στάση για καφέ ή φαγητό στον Άγιο Δημήτριο ή στην καταπράσινη Καρίνη με τα αιωνόβια πλατάνια, όπου εύρισκε συχνά καταφύγιο ο Θεόφιλος. Εκεί σώζονται και τα υπολείμματα μιας τοιχογραφίας του.

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ

 Όταν λέμε: Παναγία της Αγιάσου, εννοούμε την Ιερή «Εικόνα της Παναγίας της Αγιάσου πού για την Ιστορία της θα πρέπει να πούμε λίγα λόγια στη συνέχεια.

  Οι ιστορικές πληροφορίες πού έχουμε για την εικόνα αύτη μας φέρνουν χίλια εκατό περίπου χρόνια πίσω, στον ένατο αιώνα, στην εποχή της εικονομαχίας. Είναι γνωστό από την ιστορία, ότι εικονομάχοι απ΄ τη μια μεριά και φίλοι των εικόνων από την άλλη, αγωνίζονταν χρόνια και χρόνια στο Βυζάντιο. Παρεξηγημένες απόψεις και φανατισμοί έφεραν τρικυμία, που συγκλόνιζε όλη τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η Πολιτεία άλλοτε έπαιρνε τη μία θέση και άλλοτε την άλλη. Ήταν επόμενο η ανάμειξη της Πολιτείας, που κρατά στα χέρια της την εξουσία να καταλήξει σε διωγμούς και βαναυσότητες.

    Οι εικόνες όσο και αν ήταν ιερές και αξιοσέβαστες αλλά και αξιοθαύμαστες σαν έργα τέχνης, ήταν ο στόχος των εικονομάχων. Με μανία και πρωτοφανή ασέβεια γινότανε με το τσεκούρι καυσόξυλα.

Τότε, ευσεβείς άνθρωποι και μάλιστα κληρικοί αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πόλεις πού κατοικούσαν, να αυτοεξορισθούν, για να σωθούν, αλλά και να σώσουν άπ' τη μανία της καταστροφής ιερές εικόνες ή ιερά λείψανα και ιερά αντικείμενα.

Ένας τέτοιος αυτοεξόριστος ήτανε ο ιερεύς Αγαθών ο Έφέσιος για τον όποιο έχομε τις παρακάτω πληροφορίες.

Ό Αγαθών υπηρετούσε στα Ανάκτορα της Κωνσταντινουπόλεως επί αυτοκράτορας Λέοντος του Α'. του Ίσαύρου (775-780), ο όποιος υπήρξε εικονομάχος. Επειδή περιέπεσε στη δυσμένεια του Βασιλέως, λόγω των αντιθέτων φρονημάτων του, αναχώρησε από την Κωνσταντινούπολη και ήλθε στα μέρη της Παλαιστίνης, όπου το φρόνημα των Χριστιανών ήτο εικονόφιλο. Έμεινε εκεί δώδεκα χρόνια και παρακολουθούσε με ενδιαφέρον την εξέλιξη του κινήματος των εικονομάχων. Όταν πληροφορήθηκε ότι η Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία, πού είχε αγωνισθεί για την επαναφορά των Αγίων εικόνων εξορίστηκε στη Λέσβο και ότι στο νησί αυτό επικρατούσε φρόνημα εικονόφιλο, αναχώρησε από τα Ιεροσόλυμα και ήλθε στη Λέσβο, έχοντας μαζί του μια αρχαία βυζαντινή εικόνα της Παναγίας, διαστάσεων 0,56X0,62 παριστάνουσα τη Θεοτόκο σε προτομή, να βαστάζει στους κόλπους της τον Ιησού Χριστόν. Ή εικόνα είχε την επιγραφή "Μήτηρ Θεού Αγία Σιών».

    Ό Αγαθών ο Έφέσιος έφερε και αλλά κειμήλια όπως ήταν ένας μικρός αργυρός σταυρός με τίμιο ξύλο, ένα χειρόγραφο Ευαγγέλιο του Ε' αιώνα και λείψανα του Αγίου Διονυσίου, προφανώς για να έλθει σε επαφή με την εξόριστη Βασίλισσα και μετά την καταστολή του εικονομαχικού κινήματος να μπορέσει να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη1.

    Ό Αγαθών δεν παρέμεινε στην πόλη της Μυτιλήνης, ούτε σε άλλο παραθαλάσσιο χωριό, αλλά από τον φόβο των πειρατών, πού πολύ συχνά ενοχλούσαν τότε τα νησιά μας, προσχώρησε στο εσωτερικό του νησιού και έφθασε κάπου εδώ ανάμεσα στα βουνά και στα λαγκάδια της Αγιάσου.

    Διάλεξε μια δασωμένη έρημη τότε τοποθεσία όπου σήμερα βρίσκεται το παρεκκλήσιο της Ζωοδόχου Πηγής, το γνωστό σαν άγιασμα, πίσω από το κτίριο του Αναγνωστηρίου της Αγιάσου. Ό τόπος αυτός λεγόταν "Καρυές", όνομα πού πήρε από τη μεγάλη καρυδιά, πού βρισκότανε εκεί.

   Σ' αυτό το δασωμένο τόπο ασκήτεψε ο Αγαθών και μέσα σε μια κρύπτη πού έφτιαξε εκεί, έκρυψε την ιερή εικόνα με μεγάλη προσοχή και ευλάβεια, όπως και τα αλλά Ιερά κειμήλια, πού έφερε με τόσους κόπους και κινδύνους.

    Σιγά-σιγά τον πλησίασαν άνθρωποι από γειτονικά μικρά χωριουδάκια της περιοχής. Από την "Πενθίλη" πού δεν υπάρχει πια σήμερα και πού μόνο ή τοποθεσία της είναι γνωστή με το όνομα "Μπιτζίλια", εκεί κοντά στο χώρο πού έκτισε ο αείμνηστος Μητροπολίτης Μυτιλήνης "Ιάκωβος, ο από Δυρραχίου το έτος 1936 το Σανατόριο και πού τώρα μετατράπηκε σε «Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας Ή θεομήτωρ», και από άλλο χωριό την "Καρύνη" στη γνωστή και σήμερα τοποθεσία με τα άφθονα και κρύα νερά.

    Αρκετοί κάτοικοι των χωριών αυτών συνεπαρμένοι από την αγιότητα του Αγάθωνα, με χαρά έπαιρναν από την Καρύνη τον ανηφορικό και δύσβατο δρόμο, πού σήμερα, αν πάμε από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο, είναι περίπου 10 χιλιόμετρα, ή πάλι αυτοί πού ερχότανε από την Πενθίλη κατέβαιναν από την επίσης δύσβατη ρεματιά, όπου σήμερα είναι τα γραφικά εξωκκλήσια Ταξιάρχης, Αγ. Κωνσταντίνος και Αγ. Ιωάννης 'Απέσου. Και όλοι αυτοί ήθελαν όχι μόνο να ακούσουν τα σοφά λόγια του Αγάθωνα, να εξομολογηθούν σ' αυτόν, αλλά και να τον παρακαλέσουν να δεχθεί εμπιστευτικά και να τους αφήσει να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας και τα άλλα ιερά κειμήλια.

    Δεν άργησαν πολλοί άπ' αυτούς τους ευσεβείς ανθρώπους, να έλθουν για πάντα κοντά στον Αγάθωνα και να ασκητέψουν μαζί του, χτίζοντας εκεί ένα μοναστηράκι.

    Πότε ακριβώς ήρθε ο Αγαθών στη Λέσβο δεν είναι ίσως γνωστό, Ίσως το 803, είναι όμως γνωστό, ότι ο Κύριος τον κάλεσε κοντά του την ήμερα της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου) του έτους 830 μ.Χ.

Σύμφωνα με την επιθυμία του, οι μοναχοί τον έθαψαν λίγο πιο πέρα από το Μοναστήρι τους, στον τόπο ακριβώς πού σήμερα βρίσκεται ο ναός της Παναγίας.

Αυτοί εξακολούθησαν να μένουν στο μοναστήρι και μετά το θάνατο του Αγάθωνος και να κρύβουν και να φυλάγουν την εικόνα της Παναγίας και τα αλλά Ιερά κειμήλια με μεγάλη προσοχή και μόνο σε έμπιστους και πολύ γνωστούς για τα εικονόφιλα αισθήματα τους Χριστιανούς να τα δείχνουν και να επιτρέπουν να τα ασπάζονται. Και αυτό γινότανε μέχρι το έτος 842 πού νίκησαν οι φίλοι των ιερών εικόνων και έγινε η λεγόμενη αναστήλωση τους, δηλαδή τότε πού ξαναμπήκανε οί εικόνες στους ναούς, αφού σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, δεν λατρεύουμε τις ιερές εικόνες σαν να ήταν είδωλα θεών - αφού εμείς οι Χριστιανοί πιστεύουμε στον Ένα και μόνο αληθινό θεό- αλλά τις τιμούμε και τις προσκυνούμε εκδηλώνοντας την αγάπη μας και τον σεβασμό μας στα πρόσωπα πού εικονίζονται σ' αυτές, όπως καθόρισε και η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος στο 787, πού έδωσε τη λύση στο μεγάλο αυτό πρόβλημα της εικονομαχίας.