Αναφορές στην Λέσβο και στη Μόρια στην Ετήσια Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για το 2017-Τι αναφέρει

Στη δημοσιότητα έδωσε η Διεθνής Αμνηστία την ετήσια έκθεσή της για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλο τον κόσμο στη διάρκεια του 2017.

Η έκθεση αναφέρεται στα τεκταινόμενα σε διεθνές επίπεδο (διαβάστε το αναλυτικό της κείμενο) ενώ υπάρχει και ειδική έκθεση για την Ελλάδα.

Στις διεθνείς εξελίξεις η έκθεση έχει τίτλο «Κράτη υποδαυλίζουν το μίσος και το ρατσισμό καθώς ένα νέο κύμα κοινωνικού ακτιβισμού γεννιέται».

Όπως αναφέρει μεταξύ άλλων η Δήμητρα Σπαθαρίδου, συντονίστρια δράσης και ακτιβισμού της Δ.Α.: «Φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια από την Οικουμενική Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μας είναι απολύτως ξεκάθαρο πως όχι μόνο δεν μπορούμε να θεωρούμε τα ανθρώπινα δικαιώματα δεδομένα, αλλά η μάχη για την προστασία βασικών δικαιωμάτων δεν έχει τελειώσει σε κανένα μέρος του κόσμου. Ευτυχώς, σε παγκόσμια κλίμακα οι πολίτες κινητοποιούνται με στόχο να καλύψουν την έλλειψη παγκόσμιας ηγεσίας και βρίσκουν νέους τρόπους να οργανώνουν την αντίστασή τους στην οπισθοχώρηση των βασικών δικαιωμάτων.

Ο αγώνας λοιπόν συνεχίζεται. Και ο δικός μας αγώνας θα ξεδιπλωθεί φέτος καθώς παράλληλα με την παραδοσιακή εκστρατεία μας, θα ερευνήσουμε και τις επιπτώσεις της λιτότητας στα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα και ιδιαίτερα, στο δικαίωμα στην υγεία.

Για όλα τα παραπάνω η υποστήριξή σας είναι απαραίτητη. Δεν χρηματοδοτούμαστε από κανέναν άλλον εκτός από τους ανθρώπους που νοιάζονται για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έτσι παραμένουμε ανεξάρτητοι και αξιόπιστοι και ορθώνουμε το ανάστημά μας απέναντι σε κάθε μορφή παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από κάθε μορφή εξουσίας.

Βοηθήστε μας να δυναμώσουμε τη φωνή μας. Κάντε μία δωρεά στη Διεθνή Αμνηστία!».

Αναλυτική η έκθεση για την Ελλάδα:

Χιλιάδες αιτούντες άσυλο, μετανάστες και μετανάστριες παραμένουν παγιδευμένοι στα ελληνικά νησιά σε απαράδεκτες συνθήκες. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε πως η Ελλάδα απέτυχε να αποτρέψει την καταναγκαστική εργασία και εμπορία στην υπόθεση 42 εργατών μεταναστών από το Μπαγκλαντές. Μια νέα νομοθεσία υιοθετήθηκε, η οποία αναθεώρησε τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου.

Υπόβαθρο

Το ποσοστό ανεργίας, αν και μειώθηκε, παραμένει υψηλό ιδιαίτερα στις ηλικιακές ομάδες 15 με 24 ετών. Τον Ιούλιο, το ποσοστό ανεργίας άγγιζε το 20,5 %, ενώ το ποσοστό ανεργίας των νέων έφτανε το 39,5%. Τον ίδιο μήνα, η χώρα επέστρεψε στη διεθνή αγορά ομολόγων μετά από μια αποχή τριών ετών. Σύμφωνα με το Δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2017, η Ελλάδα έλαβε την τελευταία θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ στο ζήτημα της ισότητας των φύλων. Τον Νοέμβριο, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπέβαλε ένα νομοσχέδιο για την επικύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας εναντίον των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας.

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Σχεδόν 47.000 αιτούντες άσυλο παραμένουν παγιδευμένοι στην Ελλάδα λόγω του κλεισίματος της Βαλκανικής οδού και της εφαρμογής της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Μέσα στο 2017, 29.716 άνθρωποι  έφτασαν στη χώρα μέσω θαλάσσης από την Τουρκία, ενώ το 2016 ο αριθμός τους έφτανε τους 173.450. Ωστόσο, η Ελλάδα συνέχισε να αποτελεί ένα από τα βασικά κεντρικά σημεία εισόδου στην Ευρώπη για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες.

Η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας

Η προσδοκία της ελληνικής κυβέρνησης πως όλοι όσοι έφταναν παράτυπα στα ελληνικά νησιά συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων άσυλο, θα επιστρέφονται στην Τουρκία, όπως ορίζει η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016, συνέχισε να καταδικάζει πολλούς ανθρώπους στις μακρόχρονες διαδικασίες ασύλου καθώς παράλληλα ήταν αποκλεισμένοι στα νησιά σε άθλιες συνθήκες.

Το Σεπτέμβριο, το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε ως απαράδεκτες τις αιτήσεις αναίρεσης δύο Σύριων προσφύγων κατά προηγούμενων αποφάσεων, που απέρριπταν τις αιτήσεις τους για άσυλο με το σκεπτικό πως η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα. Αυτή η απόφαση ενδέχεται να οδηγήσει στις πρώτες εξαναγκαστικές επιστροφές Σύριων προσφύγων στην Τουρκία, με βάση τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.

Μέχρι το τέλος του 2017, 684 άτομα επιστράφηκαν από τα νησιά στην Τουρκία και 1.485 άτομα συνολικά από τότε που η συμφωνία μπήκε σε εφαρμογή. Από αυτούς, οι 5 ήταν συριακής καταγωγής και βρίσκονταν υπό κράτηση, οι οποίοι δεν προχώρησαν σε ένσταση όταν τα αιτήματά τους απορρίφθηκαν ως απαράδεκτα κατά την έφεσή τους.

Τον Οκτώβρη, διάφορες οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένου της Διεθνούς Αμνηστίας, κατέγραψαν περιπτώσεις, όπου Σύριοι αιτούντες-άσυλο οδηγήθηκαν αυτόματα με την άφιξή τους στην Ελλάδα σε κράτηση, καθώς οι αρχές περίμεναν πως θα επιστρέφονταν μετά από λίγο στην Τουρκία. Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές έκαναν διακρίσεις ενάντια σε ορισμένους αιτούντες-άσυλο με βάση την εθνικότητά τους. Λόγω της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, πολλοί άνθρωποι από χώρες που θεωρούνται πως παράγουν «οικονομικούς μετανάστες» και όχι «πρόσφυγες» κρατήθηκαν αυτόματα με την προσδοκία να επιστραφούν στην Τουρκία.

Ευρωπαϊκό σχέδιο μετεγκατάστασης

Το ευρωπαϊκό σχέδιο μετεγκατάστασης συνέχισε να αποτελεί μια από τις ελάχιστες διαθέσιμες επιλογές, για τους λίγους που πληρούσαν τα κριτήρια, για να φύγει κάποιος από την Ελλάδα με ασφάλεια και να μεταβεί στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι αιτούντες άσυλο που έφτασαν στην Ελλάδα από τότε που υπογράφτηκε η συμφωνία ΕΕ -Τουρκίας, αποκλείστηκαν αυθαίρετα από το σύστημα μετεγκατάστασης. Συνολικά, 21,703 αιτούντες άσυλο μετεγκαταστάθηκαν από την Ελλάδα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, από τους 66,400 που είχε προβλεφθεί να μετακινηθούν με βάση το πρόγραμμα αυτό.

Συνθήκες υποδοχής

Το ζήτημα της ασφάλειας συνεχίζει να αποτελεί το κύριο πρόβλημα για πολλούς και πολλές που ζουν στους καταυλισμούς, και ιδιαίτερα στα υπερπλήρη “hotspots” στα νησιά. Τον Ιούνιο, εκκενώθηκαν οι τρεις προσφυγικοί καταυλισμοί στο Ελληνικό, όπου στεγάζονταν περίπου 1.000 πρόσφυγες και μετανάστες, πολλοί εκ των οποίων ήταν παιδιά. Οι περισσότεροι από αυτούς μεταφέρθηκαν σε άλλους καταυλισμούς. Οι συνθήκες στους καταυλισμούς του Ελληνικού, οι οποίοι αποτελούνταν από δύο πρώην ολυμπιακές εγκαταστάσεις και το χώρο αφίξεων του παλιού αεροδρομίου, ήταν άθλιες και δεν υπήρχε καμία ασφάλεια. Πολλές οργανώσεις είχαν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια των γυναικών και των κοριτσιών στους καταυλισμούς. Πολλές γυναίκες ανέφεραν λεκτικές επιθέσεις και κίνδυνο σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης.

Τον Ιανουάριο, πέθαναν τρεις άνδρες στον καταυλισμό της Μόριας σε ένα διάστημα μίας βδομάδας. Ο θάνατος τους πιθανόν να οφείλεται σε αναθυμιάσεις από μονοξείδιο του άνθρακα, το οποίο προήλθε από αυτοσχέδιους θερμοπομπούς που έφτιαχναν για να ζεσταθούν στις σκηνές τους, όμως αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα καθώς η έρευνα σχετικά με τα αίτια θανάτου τους συνεχίζεται. Εξαιτίας αυτών των περιστατικών, οι ελληνικές αρχές μετέφεραν χιλιάδες αιτούντες-άσυλο που ανήκαν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες από τα νησιά στην ηπειρωτική χώρα. Ωστόσο, τον Αύγουστο αυξήθηκε ο αριθμός των προσφύγων που έφταναν στα νησιά με αποτέλεσμα οι εγκαταστάσεις υποδοχής να επιστρέψουν σε συνθήκες υπερπληρότητας. Οι αρχές δεν κατάφεραν να προσφέρουν επαρκείς συνθήκες υποδοχής που πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα στα πλαίσια της ευρωπαϊκής νομοθεσίας μέχρι το τέλος του χρόνου. Η χρήση αστικών καταλυμάτων, κυρίως διαμερισμάτων, για τους αιτούντες-άσυλο αυξήθηκε.  Μέχρι το τέλος της χρονιάς, περίπου 18.000 αιτούντες άσυλο έμεναν σε διαμερίσματα και άλλα αστικά καταλύματα κυρίως στην ηπειρωτική χώρα ενώ στα νησιά έμεναν λιγότεροι από 1.000 αιτούντες άσυλο σε διαμερίσματα.

Ασυνόδευτα παιδιά

Το Σεπτέμβριο, η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων κατέκρινε τη συνεχιζόμενη και συστηματική κράτηση των ασυνόδευτων ανηλίκων μεταναστών και προσφύγων. Έως και τις 15 Δεκεμβρίου, 2.265 ασυνόδευτα παιδιά περίμεναν να οδηγηθούν σε καταλύματα, συμπεριλαμβανομένων και 74 παιδιών που κρατούνταν σε αστυνομικά τμήματα.

Εξαναγκαστική εργασία και δουλεία

Το Μάρτιο, στην απόφαση-σταθμός «Chowdury και άλλοι κατά Ελλάδος», το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ότι οι 42 εργάτες, μετανάστες από το Μπαγκλαντές, είχαν υποβληθεί σε καταναγκαστική εργασία και ήταν θύματα εμπορίας ανθρώπων, ενώ εργάζονταν σε μια φυτεία φράουλας στη Μανωλάδα, στη Νότια Ελλάδα. Το Δικαστήριο έκρινε επίσης, ότι η Ελλάδα παραβίασε τις υποχρεώσεις της να αποτρέψει την εμπορία ανθρώπων, να προστατεύσει τους εργαζόμενους μετανάστες, να διεξάγει μια αποτελεσματική έρευνα για τα αδικήματα που διαπράχθησαν και να τιμωρήσει τους υπεύθυνους.

Αντιρρησίες συνείδησης

Οι αντιρρησίες συνείδησης εξακολούθησαν να διώκονται επανειλημμένα, να συλλαμβάνονται, να δικάζονται στο στρατοδικείο και να τους υποβάλλονται πρόστιμα. Τον Ιούνιο, ένας 53χρονος αντιρρησίας συνείδησης, ο οποίος διωκόταν επειδή αρνήθηκε να στρατολογηθεί το 1990, δικάστηκε σε ένα στρατοδικείο αλλά αθωώθηκε. Σύμφωνα με υπόμνημα της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του 2016 και του  Ευρωπαϊκού Γραφείου για τους Αντιρρησίες Συνείδησης, η διάρκεια της εναλλακτικής θητείας για συγκεκριμένες κατηγορίες αντιρρησιών συνείδησης δεν συμμορφώνεται με τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη. Τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων ζήτησε από την Ελλάδα να υποβάλλει περισσότερες πληροφορίες.

Βασανιστήρια και άλλα είδη κακομεταχείρισης

Οι καταγγελίες για κακομεταχείριση και υπερβολική χρήση βίας από τα σώματα ασφαλείας συνεχίστηκαν. Η πλειοψηφία των θυμάτων των αναφερόμενων περιστατικών ήταν πρόσφυγες και μετανάστες παγιδευμένοι στα νησιά του Αιγαίου εξαιτίας της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας. Υπήρξαν καταγγελίες για υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία ενάντια σε αιτούντες άσυλο στον καταυλισμό της Μόριας, στις 18 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια επιχείρησης σύλληψης διαδηλωτών που συγκρούστηκαν με την αστυνομία. Παράλληλα, υπήρξαν καταγγελίες για κακομεταχείριση προς κάποιους από τους συλληφθέντες και κρατούμενους στο αστυνομικό τμήμα Μυτιλήνης μετά τις συγκρούσεις που ακολούθησαν τη διαμαρτυρία. Η οργάνωση συνέλεξε μαρτυρίες από θύματα και αυτόπτες μάρτυρες σχετικά με τη δυσανάλογη χρήση βίας στον καταυλισμό της Μόριας, οι οποίες επιπλέον υποστηρίζονται από οπτικοακουστικό υλικό που είναι κοινοποιημένο στα μέσα ενημέρωσης, λίγες μέρες μετά τη διαμαρτυρία. Τον Ιούλιο, ένας εισαγγελέας στο νησί διέταξε έρευνα για τις καταγγελίες αυτές, η οποία και συνεχίζεται.

Ρατσισμός

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, αναφέρθηκαν πολλά εγκλήματα μίσους. Από τον Αύγουστο του 2016 και μέχρι το τέλος του 2017, αναφέρθηκαν πάνω από 50 επιθέσεις στον Ασπρόπυργο, όπου ομάδες νέων από την περιοχή επιτέθηκαν σε μετανάστες εργάτες από το Πακιστάν. Τον Ιούνιο, εκπρόσωποι από ελληνικές ΜΚΟ υπέβαλαν καταγγελία και οι αρχές διεξήγαγαν ποινική έρευνα. Τον Οκτώβριο, η αστυνομία συνέλαβε τρεις υπόπτους σε σχέση με τις βίαιες αυτές επιθέσεις. Η δίκη για 69 άτομα που συνδέονται με το ακροδεξιό κόμμα Χρυσή Αυγή, ανάμεσά τους και ο αρχηγός και βουλευτές του κόμματος, η οποία ξεκίνησε το 2015 για τη δολοφονία του αντιφασίστα τραγουδιστή Παύλου Φύσσα το 2013 αλλά και για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, συνεχίστηκε. Τον Οκτώβριο, ολοκληρώθηκε η ακροαματική διαδικασία των μαρτύρων κατηγορίας που κλήθηκαν να καταθέσουν στο δικαστήριο.

Δικαιώματα ΛΟΑΤΙ ατόμων

Πρόσφυγες, μετανάστες και μετανάστριες που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στα νησιά, δέχτηκαν επίσης επιθέσεις μίσους. Κάποια από τα άτομα αυτά ήταν τρανς γυναίκες και γκέι άντρες. Τον Οκτώβριο, μέσα σε κλίμα τρανσφοβικών αντιδράσεων εντός και εκτός της Βουλής, η κυβέρνηση υιοθέτησε νέο νομοσχέδιο για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητα φύλου. Ο νόμος 4491/2017 δηλώνει ρητά πως τα διεμφυλικά άτομα μπορούν να αλλάξουν την ταυτότητα φύλου τους χωρίς ιατρικές παρεμβάσεις, ελέγχους και ψυχιατρική γνωμάτευση. Όμως, η νέα νομοθεσία εξακολουθεί να έχει πολλές ελλείψεις, όπως το ότι η αναγνώριση πρέπει να επικυρωθεί από ένα δικαστήριο αντί μέσω μιας απλής εξωδικαστικής διοικητικής διαδικασίας και ο όρος να είναι άγαμο το άτομο. Επιπλέον, παρόλο που η διαδικασία είναι ανοιχτή σε παιδιά πάνω από την ηλικία των 15, οι καθολικοί περιορισμοί ηλικίας παραμένουν και έτσι, για παιδιά μεταξύ 15 και 16 ετών απαιτείται αξιολόγηση ψυχικής υγείας.

Δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι

Τον Οκτώβριο, η Βουλή υιοθέτησε μια νομοθετική τροποποίηση με την οποία επιδίωξε την εφαρμογή τριών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι αποφάσεις αναφέρονταν στις παραβιάσεις του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι, σε σχέση με την άρνηση των ελληνικών αρχών να αναγνωρίσουν τις ενώσεις μειονοτήτων στην Ελλάδα το 2007, το 2008 και το 2015. Η νέα αυτή διάταξη τροποποίησε τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας επιτρέποντας την επανεξέταση των υποθέσεών τους. Ωστόσο, η οργάνωση Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι εξέφρασε την ανησυχία της ως προς τους νέους νομοθετικούς περιορισμούς στην επανεξέταση αυτών των υποθέσεων, μεταξύ άλλων για λόγους εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης».

Πηγή ΕΡΤ