«Μνήμες Μικράς Ασίας»- Εκπαιδευτική εκδρομή του 2ου Γυμνασίου Μυτιλήνης στην Κωνσταντινούπολη

Με ομολογουμένως, εξαιρετική επιτυχία πραγματοποιήθηκε η εκπαιδευτική εκδρομή του σχολείου μας, στην Κωνσταντινούπολη, κατά το διάστημα 26 – 31 Μαρτίου 2015.

Ήταν το επιστέγασμα και η κορύφωση της υλοποίησης του φετινού πολιτιστικού μας προγράμματος με τίτλο «Μνήμες Μικράς Ασίας», ένα νοσταλγικό ταξίδι στην ιστορική μας μνήμη, στον πολιτισμό μας που δεν έσβησε ποτέ!

Την Πέμπτη 26 Μαρτίου 2015 και ώρα 08:00π.μ., 44 μαθητές του σχολείου μας με το καραβάκι της γραμμής και με συνοδούς – καθηγητές, τους : Ζουρέλλη Δημήτριο (αρχηγό), Δουμούζη Στρατή (υπεύθυνο του προγράμματος), Κουτσιτζή  Έλλη, Μολυβιάτη Κλειώ (συνοδούς) και δύο γονείς – μέλη του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων, αναχωρήσαμε από τη Μυτιλήνη για το Αϊβαλί. Στις 10:00 π.μ. φθάσαμε στις Κυδωνίες και με πούλμαν αναχωρήσαμε για την Πόλη.  Ενδιάμεσα κάναμε στάση στην Προύσα. Εκεί είχαμε μια μικρή περιήγηση της πόλης καθώς και τουτάφου  του Καραγκιόζη.

Αφού ξεκουραστήκαμε λίγο συνεχίσαμε για την Γιάλοβα, ιστορική πόλη και λιμάνι της νότιας ακτής της εισόδου του κόλπου της Νικομήδειας. Εκεί επιβιβαστήκαμε σε πλοίο με προορισμό  την Πόλη. Γύρω στις 22:00μ.μ. φθάσαμε  στο ξενοδοχείο «MIM HOTEL», τακτοποιήσαμε τα πράγματα μας, δειπνήσαμε και κοιμηθήκαμε.

Την Παρασκευή 27 Μαρτίου, αφού πρώτα πήραμε το πρωινό μας στο ξενοδοχείο, ξεκινήσαμε με προορισμό την Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής στο Μπαλουκλί, ιστορική Μονή με το Αγίασμα και την παράδοση με τα μισοτηγανισμένα  ψάρια. Αφού αγιαστήκαμε επισκεφτήκαμε τους τάφους των Πατριαρχών και των μεγάλων ευεργετών του γένους, (στον περίβολο της Μονής).

Έπειτα πήγαμε στην Μονή της Χώρας. Ένα απείρου κάλλους αρχιτεκτόνημα ο Ναός της, που λειτουργεί, σήμερα, ως μουσείο. Εδώ βρίσκει πλήρη εφαρμογή: « Οι άγιες εικόνες είναι το βιβλίο των αγραμμάτων». Τι να πρωτοπεριγράψει κανείς. Τον Παντοκράτορα Χριστό-« Η Χώρα των Ζώντων»  και την Παναγία-«Η χώρα του Αχωρήτου» (εξωνάρθηκας), ή τους θόλους του εσωνάρθηκα,  όπου εικονίζεται ο Χριστός στο κέντρο , η  Παναγία και τα ιερά πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης. Περίφημα τα ψηφιδωτά της Βυζαντινής περιόδου, αυτό δε που δεσπόζει είναι της Ανάστασης του Κυρίου.

Έπειτα επισκεφτήκαμε τη «Μεγάλη του Γένους Σχολή», στο Φανάρι, λίγα μέτρα πιο ψηλά από τον πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Η Σχολή αποτελεί το αρχαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Κωνσταντινουπόλεως, αφού ιδρύθηκε μόλις ένα χρόνο μετά την άλωση, από τον Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο. Σε διάστημα 430 χρόνων λειτουργίας της άλλαξε πολλές φορές έδρα, μέχρι που το 1881 άρχισε να κατασκευάζεται το υπάρχον οικοδόμημα.. Η εξωτερική μεγαλοπρέπεια συνδυάζεται με την αρχοντιά του εσωτερικού της Σχολής. Ευρύχωρες αίθουσες, πλούσια και καλόγουστη διακόσμηση, πληρότητα εξοπλισμού, αξιοζήλευτη καθαριότητα και τάξη. Μετά από μία σύντομη περιδιάβαση όλης της Σχολής και συζητώντας με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς της, μέσα μας δημιουργήθηκε προσωρινά μια εικόνα θλίψης, καθώς αντικρίζαμε μεγάλες, ευρύχωρες αίθουσες, όπου χωρούσαν με άνεση 20 με 25 θρανία και το έμψυχο δυναμικό τους αποτελούνταν από μόλις 4 με 5 μαθητές.

Επόμενος σταθμός μας ήταν το «Ζωγράφειο Λύκειο», αφού πρώτα περάσαμε μέσα από την περίφημη αγορά του Πέραν. Η ιστορία του Ζωγράφειου συνεχίζεται αδιάλειπτα εδώ και 120 περίπου χρόνια, ξεκινώντας από το τέλος του 19ου αιώνα, έχοντας γνωρίσει ένδοξες ημέρες με μαθητικό δυναμικό που ξεπερνούσε τα 800 άτομα. Το όνομά του το οφείλει στον μεγάλο δωρητή Χρηστάκη Ζωγράφο, που διέμενε στο Παρίσι και προσέφερε 10.000 χρυσές λίρες της εποχής, για να κτιστεί το Σχολείο. Το κτίριο βρίσκεται σε ένα στενό κάθετα στον κεντρικό πεζόδρομο του Πέραν της Κωνσταντινούπολης, πολύ κοντά στο ελληνικό προξενείο, που βρίσκεται στον εν λόγω πεζόδρομο. Δυστυχώς και αυτό το Ελληνικό  Σχολείο πλήρωσε πολύ ακριβά κάθε ελληνοτουρκική διένεξη, έτσι οι μαθητές του μειώθηκαν σταδιακά το 1955 (Σεπτεμβριανά), το 1964 (απελάσεις Κωνσταντινουπολιτών) και το 1974 (Εισβολή Αττίλα στην Κύπρο). Σήμερα απέμειναν να φοιτούν εκεί μόλις 50 μαθητές…. Εκεί είχαμε την χαρά να παρακολουθήσουμε θεατρική παράσταση του ΔΗΠΕΘΕ Καβαλας με θέμα « Δάφνες και πικροδάφνες». Μια ευχάριστη έκπληξη για όλους μας υπήρξε όταν ο διευθυντής του σχολείου, κ. Δερμιτζόγλου μας κάλεσε για φαγητό.

Στη συνέχεια είχαμε την τιμή να επισκεφτούμε το ιστορικό Ζάππειο Παρθεναγωγείο. Κοντά στην κεντρική πλατεία Ταξίμ , της Βασιλίδος των Πόλεων και δίπλα στον ιστορικό Ναό της Αγίας Τριάδος Σταυροδρομίου, βρίσκεται το περικαλλές και επιβλητικό Μέγαρο του Ζαππείου Παρθεναγωγίου. Το Ζάππειο Παρθεναγωγείο ξεκίνησε από το 1875, μόλις 10 χρόνια αργότερα κατασκευάστηκε το παρόν κτίριο και αποτελεί ίσως το πιο κεντρικό σχολείο της Κων/πολης.

Το απόγευμα συνεχίζεται με προσκύνημα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στον Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι όπου ψέλνονταν ο Ακάθιστος Ύμνος. Η συγκίνηση δεν περιγράφεται καθώς σχολεία από όλη την Ελλάδα συμμετείχαμε στην ακολουθία με προεξάρχοντα τον Πατριάρχη.  Η « πένθιμη», η μαρτυρική καρδιά της ορθοδοξίας.Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου. Ξενάγηση – προσκύνηση ιερών λειψάνων και ιερών εικόνων. Συνάντηση με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, στον οποίο επιδώσαμε αναμνηστικά δώρα. Αφού μας μίλησε, έδωσε  την ευλογία του και στα επτά ελληνικά σχολεία που ήμασταν εκεί. Το Φανάρι υπήρξε εμπειρία μοναδική και συγκλονιστική. Αφού βγάλαμε αναμνηστικές φωτογραφίες προσκυνήσαμε και την κεντρική  πύλη όπου απαγχονίστηκε ο μαρτυρικός Πατριάρχης του Γένους Γρηγόριος ο Ε΄. Έκτοτε η Πύλη αυτή έμεινε κλειστή σε ένδειξη τιμής και μνήμης.

Το Σάββατο 28 Μαρτίου αναχωρήσαμε για το ανάκτορο Ντολμά Μπαξέ. Καταπληκτικό παλάτι με τα αμέτρητα κρύσταλλα Βοημίας και τα αμύθητης αξίας εκθέματα.

Έπειτα κατευθυνθήκαμε αμέσως στην προκυμαία και επιβιβαστήκαμε σε πλοιάριο, που μας περίμενε για τον περίπλου του Βοσπόρου. Μια εμπειρία μοναδική. Γλιστρά το πλοίο  στα συνεχώς κινούμενα νερά και το μάτι δεν χορταίνει να απολαμβάνει τα αξιοθέατα, που διαδέχεται το ένα το άλλο. «Στου Βοσπόρου τα΄αγιονέρια, κάτω απ’την Αγιά  Σοφιά..», ήρθε αυθόρμητα στα χείλη μας.

Στη συνέχεια περνώντας πλάι από την Κερκόπορτα επισκεπτόμαστε το Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Εδώ ψάλθηκε για πρώτη φορά  ο Ακάθιστος Ύμνος.

Έπειτα ακολουθεί η ξακουστή σκεπαστή αγορά Καπαλί Τσαρσί, όπου υπάρχουν τα 4.500 καταστήματα με τα χρυσαφικά, τα δερμάτινα, τα χαλιά και τα διάφορα είδη δώρων. Ελεύθερος χρόνος για  ψώνια.

Το βράδυ διασκεδάσαμε σε κέντρο της Πόλης με ελληνική  και παραδοσιακή-τοπική μουσική.

Την Κυριακή 29 Μαρτίου ξεκινάμε την ημέρα μας με μια ξενάγηση που  μας χάρισε εικόνες νοσταλγίας και μνήμης. Πρώτη μας στάση στον Ιππόδρομο και την Στήλη των Όφεων, όπου είχαμε την εντύπωση ότι ξαναζωντανεύουν οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες του Βυζαντίου. Εκεί βρίσκονται ακόμη ο Οβελίσκος του Μέγα Θεοδοσίου, η Στήλη του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου, η Κρήνη του Γουλιέλμου.  

Ακολουθεί η Αγία Σοφία. Η Εκκλησία των Εκκλησιών. Το σύμβολο της Βασιλεύουσας. Ο Πατριαρχικός, αλλά και Αυτοκρατορικός Ναός. Το τέλειο αρχιτεκτόνημα, αποτέλεσε και αποτελεί το πρότυπο των Βυζαντινών Ναών, αλλά και των τζαμιών. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του ρυθμού της «βασιλικής μετά τρούλου».

Καθηλώνει τον επισκέπτη σωματικά. Τον συνεπαίρνει και τον εξυψώνει πνευματικά. Ανάμεικτα τα συναισθήματα, του Ρωμιού, του Έλληνα. Η παράδοση λέει ότι ο Ιουστινιανός, αντικρίζοντας τον μεγαλοπρεπή ναό, αναφώνησε την ιστορική φράση : «Νενίκηκά σε Σολομών». « Σημαίνει ο Θιος, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια, σημαίνει κ’ η αγιά Σοφιά, το μέγαμοναστήρι, με τετρακόσια σήμαντρα κ’ εξηνταδυό καμπάνες, κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος.» Στα 1000 χρόνια – μέχρι την άλωση της Πόλης (29 Μαΐου 1453) από τον Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή – ο ναός της Αγίας Σοφίας γνώρισε πολλές δόξες.  Εκεί γινόταν τα επινίκια μετά την θριαμβευτική επιστροφή των αυτοκρατόρων από πολέμους, εκεί στέφθηκαν αυτοκράτορες, εκείνο το έδαφος  πάτησαν οι Πατριάρχες Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο θρυλικός Γρηγόριος Ε” και τόσοι… τόσοι πολλοί άλλοι. Σήμερα, δεν έπαψε να είναι για τους Ορθοδόξους, Έλληνες και μη, η «Μεγάλη Εκκλησιά» μας. Για χίλια και πλέον χρόνια (537-1453), η Αγία Σοφία θα αποτελέσει το κέντρο της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Η τελευταία λειτουργία τελέστηκε στις 29 Μαΐου του 1453. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ” Δραγάτης, αφού προσευχήθηκε μαζί με το λαό και ζήτησε συγνώμη για λάθη που πιθανόν έκανε, έφυγε για τα τείχη, όπου έπεσε μαχόμενος. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Αγία Σοφία έγινε τζαμί και με την επανάσταση του Κεμάλ Ατατούρκ μετατράπηκε σε μουσείο.

Αφού δεν «χορτάσαμε» να βγάζουμε φωτογραφίες, συνεχίσαμε την  ξενάγηση  στο περίφημο ανάκτορο Τοπ Καπί, το πρώτο παλάτι των Οθωμανών Σουλτάνων, που σήμερα στεγάζει ένα από τα πλουσιότερα μουσεία του κόσμου με ανεκτίμητης αξίας κοσμήματα, αμύθητους θησαυρούς και συλλογές από πορσελάνες και ιερά λάβαρα.

Στον προαύλιο χώρο υπάρχει και η Αγία Ειρήνη, η μοναδική εκκλησία που δεν έγινε τζαμί με την καλύτερη ακουστική ανά τον κόσμο.Η εκκλησία αυτή κτίστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο και ονομάζονταν και «Πατριαρχείο». Μέχρι το έτος 360, και πριν την κατασκευή της Αγίας Σοφίας, ήταν η μητρόπολη της Κωνσταντινούπολης.

Έπειτα  επισκεφτήκαμε το Μπλε Τζαμί ή Τζαμί του Σουλτάνου Αχμέτ, που είναι το ωραιότερο και μεγαλύτερο τζαμί στην Κωνσταντινούπολη.

Ακολούθησε το «Υδραγωγείο του Ιουστινιανού». Κτίστηκε για πρώτη φορά επί Κωνσταντίνου και επεκτάθηκε επί Ιουστινιανού. Είναι η μεγαλύτερη δεξαμενή από τις 60 που χτίστηκαν επί βυζαντινής εποχής και η είσοδος της είναι απέναντι από την Αγία Σοφία. Οι κίονες που χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερση της δεξαμενής είναι μαζεμένες από διάφορα ρωμαϊκά μνημεία. Η καταπληκτική εμφάνιση της μοιάζει δάσος από κίονες. Έχει μήκος 143 μ. και πλάτος 65 μ. Τα 98 από τα κιονόκρανα είναι κορινθιακού ρυθμού. Kλασική μουσική και ειδικός φωτισμός του χώρου, ολοκληρώνουν την μυστικιστική ατμόσφαιρα της δεξαμενής.

Το απόγευμα πήγαμε μια βόλτα στην κοσμικότερη και πλουσιότερη αγορά της Κωνσταντινούπολης, στην αγορά του Πέραν, που υπήρξε μέχρι πριν λίγα χρόνια ελληνική συνοικία και την Πλατεία Taksim. Εκεί είδαμε και το Ελληνικό Προξενείο.

Την Δευτέρα 31Μαρτίου αναχωρήσαμε για τα Πριγκιπόνησσα. Αφού περάσαμε την κρεμαστή γέφυρα του χιλιοτραγουδισμένου Βοσπόρου με την μοναδική θέα, περάσαμε στην Ασιατική Κωνσταντινούπολη, όπου πήραμε το καραβάκι της γραμμής για τα Πριγκιποννήσια. Πρώτη στάση το νησί της Χάλκης, με την ομώνυμη Θεολογική σχολή, τους πνευματικούς θησαυρούς που φυλάσσονται στην βιβλιοθήκη της με τα 130.000 βιβλία ,κλειστή από το 1971. Το έτος αυτό, το τουρκικό κράτος βασιζόμενο σε έναν Νόμο, που απαγόρευε τη λειτουργία ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Τουρκία, ενοχοποιώντας τα για προσηλυτισμό, έκλεισε και τη Θεολογική Σχολή. Όλοι, με πρώτο τον Παναγιώτατο  Οικουμενικό Πατριάρχη, που είναι απόφοιτος της Σχολής, θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα δοθεί σύντομα λύση και οι υποσχέσεις της τουρκικής κυβέρνησης, για επαναλειτουργία της Σχολής, θα τηρηθούν. Η Σχολή είναι κτισμένη στο «Λόφο της Ελπίδος» του νησιού, με κάτοψη σε σχήμα Π, που «αγκαλιάζει» το καθολικό της Μονής της Αγίας Τριάδος και οι σημερινές εγκαταστάσεις είναι δημιουργήματα του τέλους του 19ου αιώνα. Η όμορφη ξενάγηση στη Θεολογική Σχολή, με τους ανεκτίμητους πνευματικούς θησαυρούς και τη βιβλιοθήκη της, όπου φυλάσσονται 130.000 βιβλία και ειδικά το προσκύνημα στην εικόνα της Παναγιάς της Παυσολύπης ήταν «ηρεμιστικό» στην ψυχή όλων μας. Στην εκπληκτικής ομορφιάς και μεγαλοπρεπέστατη Αίθουσα του «Συνοδικού» της Σχολής μας υποδέχθηκαν και  μας ξενάγησαν τόσο στη Μονή της Αγίας Τριάδος, όσο και στο κτήριο της Σχολής. Αξίζει να επισημανθούν το φυσικό κάλλος ολόκληρου του νησιού της Χάλκης, το παραδοσιακό χρώμα, που διατηρείται μέσα στον οικισμό  και η ολοκληρωτική απαγόρευση της χρήσης αυτοκινήτου, αφού η συγκοινωνία γίνεται με άμαξες, που σέρνουν δύο άλογα, και ονομάζονται «παετόνια». Αυτό το όμορφο τοπίο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα της Κωνσταντινούπολης, η οποία ασφυκτιά κάτω από το βάρος των περίπου 18 εκατομμυρίων κατοίκων της.

Αξέχαστη θα μας μείνει αυτή η εκδρομή. Ήταν ένα ευλαβικό προσκύνημα στη Βασιλεύουσα Πόλη και το ιερό μαρτύριο της.

  Οι μαθητές επέδειξαν άριστη συμπεριφορά καθ΄ όλη την διάρκεια της εκδρομής και επέστρεψαν με τις καλύτερες εντυπώσεις από το σύνολο των επισκέψεων που πραγματοποίησαν. Οι μαθητές έζησαν μοναδική εμπειρία γνωρίζοντας τόπους λατρείας, αξιοθέατα-μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και όμορφες περιοχές της Πόλης. Οι συνοδοί καθηγητές αισθάνονται την ανάγκη να ευχαριστήσουν τους μαθητές τους, καθώς και το τουριστικό πρακτορείο του κ. Βαριάμη για την άριστη συνεργασία που είχαμε. Επίσης σημαντική ήταν η γενναιόδωρη συμβολή του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων.

Η συνολική αποτίμηση της εκδρομής είναι απόλυτα θετική. Μαθητές και εκπαιδευτικοί αποκομίσαμε εξαιρετικά σημαντικές εμπειρίες, που δικαιολόγησαν απόλυτα το μορφωτικό χαρακτήρα της εκδρομής. Επίσης εξυπηρετήθηκαν  με τον καλύτερο τρόπο οι στόχοι του πολιτιστικού προγράμματος «Μνήμες Μικράς Ασίας», στα πλαίσια του οποίου υλοποιήθηκε. 

   Η εκπαιδευτική αυτή επίσκεψη  είχε ως κύριο στόχο την επαφή των παιδιών με τις ρίζες και την πολιτιστική μας κληρονομιά, τη συνειδητοποίηση της αξίας και του ρόλου της στη σύγχρονη ζωή, τη σύνδεση της με όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, την αισθητική τους καλλιέργεια, καθώς και την εξοικείωση των μαθητών με την έρευνα, την ανάπτυξη κριτικής σκέψης, την ενεργοποίηση των ψυχοκινητικών τους δυνατοτήτων με την ομαδική συνεργασία, τη δημιουργική συμμετοχή τους στα κοινωνικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά δρώμενα. Μέσα από τη βιωματική προσέγγιση οι μαθητές γνώρισαν καλύτερα την ιστορία μας, τις ρίζες μας και συνειδητοποίησαν τις ιδιαιτερότητες και τις αξίες.